بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 159

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)
جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

 
پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود
بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن
جُستن-چیز گمشده را یافتن

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن
اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه
دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

 

پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

رفتن تو هم-به فکر فرو رفتن-غمگین شدن-پریشان خاطر شدن

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

 

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

ارواح شکمت-ارواح بابات

دله کاری-پرداختن به کارهای پست و کم درآمد

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن

دور از جناب ب-لانسبت

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن
روغنی-آلوده به روغن
 

بر افتادن-از کار بر کنار شدن-بی اعتبار شدن

ریشه داشتن-سابقه ی خوب داشتن-محکم بودن

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده

پوست کنده-رک و بی پرده
ته نشست-رسوب
جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه
چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت
جهنم دره-جای نامناسب و عذاب دهنده

ژوکر-آدم همه فن حریف

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

چاک زدن-نگا. چاک دادن

با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن
جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

چل زن-زن کوتاه قد

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

 

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

 

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن
 

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

تل انبار-توده-انباشته

آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)

 

دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن

 
چس خوری-خست-بخل
اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب
 

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

زیر جلکی-پنهانی
اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

چراغ روشن کردن-ارزان کردن جنس

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن
از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس

 

 

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

 

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

تفنگ در کردن-تیراندازی با تفنگ

دست آموز-تربیت شده-آموخته

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

حق شناسی-سپاس گزاری

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

چلچلی-دیوانگی-بیعاری

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

آفتابی کردن-پدیدار کردن

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

دهان پر کن-بدون ارزش و اهمیت واقعی
آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

آینه‌ی دست-تیغ و خنجر

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

 

دماغ چاقی-احوال پرسی

زینه-پله

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته
از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

زیر تشکی-رشوه

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

جز جگر زده-نفرینی است به معنی دل سوخته بر اثر اندوه و مصیبت-گرفتار به بلا

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)
 

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

انسان بودن-شریف و درست بودن

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن
 

الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

چراغانی کردن-جشن گرفتن
دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری
پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

رمبیدن-خراب شدن-فرو ریختن

ریش دادن و ریش گرفتن-ضمانت کردن-متعهد شدن

 

دست کم-حداقل

پس افتاده-بچه ی کسی
چینی بند-چینی بند زن

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

بار انداختن-توقف و اقامت کردن
زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

 
جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن

 

دل و جگر زلیخا-تکه تکه-پاره پاره

از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))
راست راست-آشکار و علنی-بی پروا
اجابت کردن معده-قضای حاجت

خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

آفتابی کردن(پدیدار کردن)

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

دوا خور-معتاد به الکل

آویزان کسی شدن(طفیلی کسی شدن)

دَم باز-چاپلوس-متملق

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

 

ریغ-مواد درون امعا و احشا

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه

 

خال به خال-خال خال

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن
زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

تخت و تبار-خوب و رو به راه

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

ریختگی-ریزش

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

 

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن
پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

پرت شدن حواس-از موضوع دور افتادن

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

جَستن چشم-پریدن پلک چشم

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها
پا روی خِر کسی گذاشتن-تنگ گرفتن بر کسی

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)
بازرسی-بررسی و کنترل

زار زدن-سخت گریه کردن
جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن
 

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

جن بو داده-نوعی دشنام است

دست آموز-تربیت شده-آموخته

خنگ خدا-نادان و کودن

تَخم-مهمل تَخم

زیاده روی-افراط-اسراف
تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته
رودل-سنگینی معده

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

 

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن

تپه گذاشتن-بول کردن

بِر و بِر نگاه کردن-خیره نگریستن

 

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

خرده فرمایش-فرمانی که از فرمانده ی نالایق و کوچک تر صادر شود-دستور بی جا

پت پتی-موتور سیکلت

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

دست آمدن-به دست آمدن-پیدا شدن-حاصل شدن

روز مبادا-روز سختی و پریشانی

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

پس افتاده-بچه ی کسی
 

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق
خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

 

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

بند آمدن-متوقف شدن

 

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

 

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

آن سفر-آن بار-آن دفعه

دوبلور-دوبله کننده

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

خندق بلا-شکم

آکله فرنگی(سیفلیس)
 

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

چراغ زنبوری-نگا. چراغ توری

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)
رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

خرناس کشیدن-نگا. خرناس کردن
تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن
ختم گرفتن-نگا. ختم گذاشتن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده
تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

 

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

جَرّ-کشمکش دعوا

زاله بندی-مرزبندی در کشتزار-کرت بندی

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

 
بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

دو به هم زن-دو به هم انداز

 

برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن-تمایل شدید داشتن-به طمع افتادن

حبه ی انگور-دانه ی انگور

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

بردن از رو- از رو بردن

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

خانه آبادان-عبارتی به عنوان سپاس

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار
به آخر خط رسیدن-به پایان کار

 

 

الانه-همین حالا-هم اکنون

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده
خم گرفتن-فنی از کشتی

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

پا شدن-از جا برخاستن

تریت- تلیت

این خاکدان(دنیا)

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

 
چرکوندی-لکه دار کثیف

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

فرسوده و خراب شدن

بچه باز-مردی که به پسربچگان تمایل جنسی دارد

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

 

چادر خانه-چادری که زن در خانه می پوشد

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

حق القدم-پای مزد-پای رنج-حق ویزیت پزشک