لیست کامل فرهنگ لغت مردم کوچه و بازار قسمت دوم

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

 

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند
دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

دست و پا توی هم رفتن-بی پول شدن-گرفتاری مالی پیدا کردن
پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

ابریشم-زن نوازنده-مطرب

اطفال باغ-گل‌های تازه

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)
دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

پَخ خوردن-تیزی چیزی

بامب-توسری

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

 

 

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

دلمه شدن-بسته شدن

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
چارخانه-شطرنجی
رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند

دیر کرد-تاخیر-تعویق

زبان در قفا-زبان پس قفا
بغلی-چیز کوچکی که در بغل جا بگیرد-بطری کوچک

دراندشت-وسیع-بی سر و ته

زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

جان کُرد کردن-سخت گیری کردن-مقاومت کردن

زرده ی کسی نبستن-موفق نشدن در کار-بی ثمر ماندن کوشش کسی

از صدقۀ سرِ-از عنایت و لطفِ

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

خِرخِره-حلق-حلقوم

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

چرسی-آدم معتاد-افیونی

ارزانی-بخشیدن-دادن

دانه دانه-یک یک

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن
چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

 

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

اوضاع احوال-وضع و حال
چراغ باران-چراغانی

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

پیش کردن در-بستن در

انسان بودن(شریف و درست بودن)

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم

چوب تو ماتحت کسی کردن-نگا. چوب به آستین کسی کردن

 

چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

 

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

 

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند
آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

خجالتی-کم رو-پرحیا
رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

رو به قبله کردن-کسی را که درحال مرگ است رو به قبله خواباندن

حبه ی انگور-دانه ی انگور

 

دست نگاه داشتن-توقف کردن در انجام کار-معطل شدن و منتظر ماندن

به تور زدن- به تور انداختن

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن
خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

 

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

حرف کسی در رو داشتن-دارای نفوذ بودن

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

رد خور-رد شدنی-سزاوار ترک کردن

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

 

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن
زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم
خاله خرسه-دوست نادان
 

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

 

 

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

بنا را بر چیزی گذاشتن-قرار را بر چیزی گذاشتن-چیزی را ماخذ گذاشتن

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند

دست به دست گرفتن-از یکدیگر پشتیبانی کردن

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن
استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

چاییده-سرما خورده-زکام گرفته

حقه به کار بردن-کسی را فریب دادن
از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن
 

زُل-خیره
درد و بلای کسی به جان خوردن-تعبیری تحقیرآمیز برای مقایسه ی دو نفر با یکدیگر که این یکی صفات آن دیگری را نداشته باشد

 
دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

 

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

دو به هم زن-دو به هم انداز

تو دار-راز نگهدار

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم
زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

 

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

چسبیدن-لذت دادن

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

پخش-پراکنده

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

اقبال کسی به برج ریق بودن(بداقبال بودن)

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

خربان-صاحب خر-خرکچی

 

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

 
پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها
استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد
از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

چروکیدن-چین دار شدن

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

 
ریق افتادن-ریغ افتادن

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

تاتی کردن-در زبان کودکان: راه رفتن

راست شدن-رو به راه شدن

دول-آلت مردی به زبان کودکان

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

 

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

 

 

حیوانی-نگا. حیوانکی

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن
تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب

پیشنهاد-طرح
حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

زیر جلی-پنهانی-آهسته

از تک و تا نینداختن خود(از رو نرفتن، جا نزدن، خود را نباختن)
تنبان درآر-بی حیا-دریده
چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره
دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری
بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن

چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن

 

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری
چشم کردن-چشم زدن

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

 

پا خوردن-فریب خوردن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)
ار زبان کسی-از قول کسی

 

رتوش-دستکاری و آرایش عکس
دست نگاه داشتن-توقف کردن در انجام کار-معطل شدن و منتظر ماندن
دل به دل راه داشتن-احساس متقابل داشتن

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

زحمت کشیدن-کار کردن

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

حاضر و آماده-آماده

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

توی گود نبودن-در متن موضوع نبودن-اطلاع دقیق نداشتن-در حاشیه بودن

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

 

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ
آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

بار و بنه-وسایل سفر

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

تیغ کش-چاقوکش حرفه ای-لات و جاهل

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل
رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

بامبول-حقه-کلک

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن
افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

تپق-گرفتگی زبان
خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن
به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

 

رو نشان دادن-چهره نمایاندن
از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

 

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)
پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن
خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

تخم چشم-مردمک چشم

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن
توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

حُقه-زرنگ و ناقلا

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

 

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

بدلی-تقلبی-جنس بد

چس مثقال-بسیار اندک-سبک و کم وزن

خط زدن-با خط کشیدن روی چیزی آن را باطل کردن

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن
دزدی گرگی-دله دزدی

آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن
خاله خاک انداز-همنشین سر و زبان دار
از زورِ(از شدت، از بسیاری)

چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم

خواری و زاری-پریشان حالی

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

چاچول زدن-گشت و گذار بی هوده-ول گردی

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

 

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن
تنگ آفتاب-درست در لحظه ی طلوع خورشی

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

 

چال افتادن-گود شدن

دق مرگ-دق کش

 

 

رکاب کش-به تاخت-با سرعت

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

از دست برآمدن-ممکن و شدنی بودن-از عهده بر آمدن

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن
رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن
براه-سازگار-اهل سازش-با گذشت
ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن
داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

دولابچه-کمد کوچک

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

باجه-جای بلیت فروشی
بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

خوش بنیه-سالم و قوی

پاکاری-شغل پاکار

دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

ته نشین-رسوب کرده
پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

 

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

 

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

 
 

آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

جوراجور-دارای انواع گوناگون

به خرج کسی نرفتن-بر کسی تاثیر نکردن-بر کسی موثر واقع نشدن

آفتاب به آفتاب-هر روز

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

 
پِی-دنبال
دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت
بی ریخت-زشت-بد ترکیب

چس آمدن-در حالت عصبانیت به جای خوش آمدی می گویند چس آمدی

زاچ-زائو
بدک-نه چندان بد

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)
چسونه-پست و نالایق-دشنامی برای تحقیر
چراغ باران-چراغانی

چته ؟-تو را چه می شود ؟

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

 
جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

اسیر خاک(مرده، تن‌پرور)

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن
بد اخم-عبوس و ترشرو

دُم کلفت-پول دار-مقتدر

چیز-آلت تناسلی

چار چشم-کسی مه عینک می زند

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است

ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

 
ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن
پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

دو شاخ-دارای دو شقه

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن