فضای شهری به باور اندیشمندان معماری و شهرسازی، فراتر از فضای کالبدی و مولفههای هندسی آن است. فضای شهری در یک تعریف عام، شامل فضای زندگی شهروندانی است که آگاهانه یا ناآگاهانه برای رسیدن به مقاصد مختلف طی میشود (پاکزاد، 1375).
ماتین، خیابان ها، بلوارها، میدانها، پارک های شهر به انضمام نماهای ساختمانی که آن فضا را تعریف نمودهاند جزء فضای شهری و در حیطه مطالعات طراحی شهری میداند (گلکار، 1387 (.
فضاهاي شهري بخشي از فضاهاي باز و عمومي شهرها هستند كه به همه مردم اجازه ميدهد كه به آن دسترسي داشته باشند و در آن فعاليت كنند (تيبالدز،1385 ،21). بنابراين، فضاي شهري را ميتوان مكان تبلور و تجمع انسانهايي دانست كه داراي الگوهاي رفتاري متفاوتي هستند. انسان در اين محيط شهري حضور يافته و با فعاليت و تعاملات اجتماعي به كالبد آن جان ميبخشد. به طور كلي، فضاهاي شهري به محلي اطلاق ميشود كه داراي سه مشخصه زير باشد:
– بازبودن و دسترس پذيربودن فضا
– عمومي بودن فضا
-برقراري تعاملات اجتماعي در فضا (اعتماد،53،1384).
فضاهاي شهري مكانهايي هستند كه در آنها رفتارهاي مدني، اجتماعي جاري گرديده و روابط و مناسبات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي موجود در بطن جامعه شهري تبلور مييابد (زال نژاد، 1389، 59). فضاهاي شهري داراي حيطه گسترده از عملكردها از جمله برخورد اجتماعي و تبادل افكار شهروندان، وقوع حوادث و رخدادها، ايجاد تصوير ذهني و ادراك از سيماي شهر، برقراري فعاليت ها و دادوستد ها، تردد و جابجايي، وقوع هنجارهاي اجتماعي، توجه به عوامل موثر بر پايداري محيطزيست بوده (رفيعيان و خدائي،1389 ،92) و نيازهايي همچون راحتي، آسودگي، حضور غير فعال در فضا، حضور فعال در فضا، كشف را براي شهروندان مرتفع مينمايد (عباس زادگان ،152،1384).
فضای شهری مکانی است برای جاری شدن رفتارهای مدنی- اجتماعی ناشی از روابط و مناسبات اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی موجود در بطن جامعه شهری که آن را نباید به صورت مجزا بلکه میبایست، همچون عنصری از ساخت فضایی شهر شناخت. فضای شهری علاوه بر دارا بودن ویژگیهای معمارانه که در ایجاد ارتباط بصری و حرکتی انسان با فضا نقش دارند، میبایست در بردارندهی امکانات ویژه دیگری در جهت تسهیل روابط انسانی با یکدیگر نیز باشد. فضای شهری بدین ترتیب با تسهیل جریان شهروندی از طریق حس تعلق انسان به محیط فضای ساخته شده از جنبه کالبدی و به اجتماع از طریق تسهیل کنشهای متقابل انسانها با یکدیگر حیات مدنی را به کالبدهای شهری تزریق خواهد کرد. به بیانی دیگر، فضای شهری به مفهوم صحنهای است که فعالیتهای عمومی زندگی شهری در آنها به وقوع میپیوندند. خیابانها، پارکها و میدانهای شهر فضای فعالیتهای انسانی را شکل میدهند این فضاهای پویا در مقابل فضاهای ثابت و بیتحرک محل کار و سکونت، اجزای اصلی و حیاتی شهر را تشکیل میدهند و شبکههای حرکت، مراکز ارتباطی و فضاهای عمومی بازی و تفریح را در شهر تأمین میکند.در سالهای اخیر توجه به فضاهای شهری در همه جا رواج یافته و فضاهایی از قبیل پارک، مجموعههای پیاده و باغچه و محورهای پیادهروی برای استفادههای مختلف مردم ساخته شده است (ایرانمنش، 1383، 13).
بنابراین شرط اساسي براي اینکه یک فضاي عمومي، فضاي شهري تلقي شود اینست که در آن تعامل و تقابل اجتماعي صورت گیرد. پس آندسته از نرم فضاها و سخت فضاها که بستر تعامل اجتماعي نیستند فضاي شهري نامیده نميشوند (خادمی و همکاران، 1386، 24-18).
2-3- انواع فعالیت در فضای شهری
بسته به میزان همخوانی و همنوایی کارکردی با اهداف مورد انتظار، مقیاس و حجم روابط، تطابق و تناسب با نیازهای روزمره گروههای اجتماعی و همخوانی با کلیت ساختار شهر، فضای شهری میتواند از وجوه برجستهتری از نظام مطلوب بهره گیرد. فضای شهری در عین دارا بودن ارزشهای اجتماعی و فرهنگی جامعه، ظرف فعالیتهای شهری و ضرورتهای مترتب بر آن نیز محسوب میگردد. این فعالیتها در حالت کلی سه طیف متفاوت را شامل میشود (Gehl, 1987). لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
تأثیرگسترش پیاده راه ها در تعاملات اجتماعی (نمونه موردی: خیابان مدرس شهرکرمانشاه)
